ผ้ากาสี..
                            สุดยอดวัตถาพัสตราภรณ์ชนชั้นสูงแห่งยุคพุทธกาล
                                 ****************
หากย้อนกลับไปเมื่อสองพันห้าร้อยปีก่อน เสื้อผ้าที่ดูจะมีชื่อและมีแบรนด์ติดตลาดของชนชั้นสูงมากที่สุดใน 16 แคว้นชมพูทวีป เห็นจะไม่พ้นไปจากผ้าของแคว้นกาสี ว่ากันว่า ชั้นชนสูงในสมัยนั้น ใครมิได้สวมใส่เสื้อผ้าที่สั่งตรงมาจากแคว้นกาสีนับว่าไม่ใช่ผู้ดีจริง ฉะนั้น ผ้ากาสี จึงจัดเป็นสินค้าทำมือระดับไฮเอนท์ ที่เหล่าไฮโซอินเดียทั้งหลายจำต้องจัดหามาสวมใส่เพื่อเป็นหลักประกันฐานะของตน และบางครั้งก็เป็นผ้าที่ใช้มอบเป็นเครื่องบรรณาการในวาระโอกาสสำคัญๆของชนชั้นสูงอีกด้วย คอลัมน์ขยายความขยายคำตามธรรมบทวันนี้ จึงขอนำทุกท่านไปสืบสายขยายความตามหาผ้ากาสี ที่เราแปลเจอกันบ่อยๆในนิทานธรรมเรื่องต่างๆว่าของจริงนั้นเขาเป็นเช่นไร ทำจากอะไรทำไมแพงเหลือเกิน รวมทั้งเหตุผลที่ผ้ากาสีเป็นของขึ้นชื่อลือเลืองไปทั่วชมพูทวีป เรียกว่า ร้านของคนขายนี้หัวบันไดไม่เคยแห้งกันเลยทีเดียว
…..ผ้ากาสีตามที่เราทั้งหลาย เจอในหนังสือเรียนธัมมปทัฏฐกถานั้น เป็นที่ยอมรับกันในสมัยพุทธกาลว่า ดีที่สุดในบรรดาผ้าทั้งหลายบรรดามีในสมัยนั้น ดังปรากฏในพุทธพจน์หลายๆบทด้วยกัน อาทิเช่น คุณลักษณะของผ้าไหมกาสีที่พระพุทธองค์ทรงแสดงไว้ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 36 พระอภิธรรมปิฎก บุคคลบัญญัติปกรณ์ มีความว่า จากพระพุทธพจน์ที่พระพุทธองค์ตรัสถึงผ้าไหมกาสีก็พอที่จะสะท้อนให้เห็นภาพและทราบ ถึงคุณภาพเนื้อผ้าและความปราะณีตของเนื้องานที่จะต้องใช้เวลาอย่างมากในการผลิตผ้าแต่ละผืนขึ้นมา เพราะมีรายละเอียด ลวดลาย ที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะกระบวนการในการผลิตที่ต้องใช้ทักษะขั้นสูง ทำให้ผ้าไหมกาสีเป็นผ้าที่มีราคาสมน้ำสมเนื้อกับคุณภาพที่ประณีตบรรจง ซึ่งสาเหตุที่ทำให้ผ้ากาสีเลืองชื่อและเป็นที่ต้องการไปทั่วแดนภารตะนั้น ก็มาจากเหตุผลสามประการด้วยกัน คือ

1. วัสดุที่ใช้ทอ
ผ้ากาสีนั้นจะทอด้วยวัสดุหลักๆ สามชนิดด้วยกัน คือ ไหม ดิ้นเงินดิ้นทอง และขนจามรี ซึ่งทั้งสามวัสดุสำคัญดังที่กล่าวมานี้ ชาวกาสีต้องนำเข้ามาจากแคว้นอื่น เพราะแม้ชาวกาสีจะสามารถทอผ้าเนื้อดี และราคาแพงสู่ตลาดได้ แต่วัตถุดิบหลักในการใช้ทำกลับมีไม่เพียงพอที่จะทอผ้าในแคว้นของตน อาทิเส้นไหม ที่ต้องสั่งเข้ามาจากอินเดียใต้และบางส่วนได้จากประเทศจีน เพราะชาวเมืองไม่ได้ปลูกหม่อนเลี้ยงไหมเอง ขนจามรีก็สั่งตรงมาจากทิเบต ซึ่งในกรณีขนจามรีนี้ก็ใช่ว่าจะหามาได้ง่ายๆ เพราะขนจามรีที่ใช้ทอผ้าได้ต้องเป็นขนจากใต้ท้องตัวจามรีซึ่งมีอยู่เพียงน้อยเท่านั้น เรียกว่า กว่าจะได้ผ้าขนจามรีผืนหนึ่งนี้ ต้องตัดขนจามรีมาไม่รู้กี่ร้อยตัว ฉะนั้น ลำพังเพียงแค่วัตถุดิบที่ใช้ผลิต ก็ทำให้ผ้ากาสีมีราคาต้นทุนสูงเป็นทุนเดิมอยู่แล้ว
2. กรรมวิธีในการทอ
สำหรับกรรมวิธีการทอผ้าของชาวกาสีนั้น ผู้เขียนต้องขอออกตัวก่อนว่า ไม่ทราบเช่นเดียวกันว่า สมัยโบราณเขาใช้วิธีการทออย่างไร แต่หากพิจารณาจากคุณสมบัติของผ้าที่ทอออกมาแล้ว ต้องขอบอกว่า ทำยากมากและใช้เวลาทอมาก อาทิ การทอเส้นไหมผสมกับเส้นเงินหรือเส้นทองคำแท้ ผ้าที่ทอผสมระหว่างไหมกับเส้นเงินเส้นทองนี้หากใครเคยไปเยี่ยมชมหมู่บ้านผ้าไหมยกทองจันทร์โสมา ที่จังหวัดสุรินทร์ จะเห็นเลยว่า ทอยากมาก ผืนหนึ่งต้องใช้คนทอถึง 6 คน ทอวันหนึ่งได้ความยาวเพียง 3 – 5 เซนติเมตร กว่าจะได้ผืนหนึ่งๆนั้น ใช้เวลาไม่ต่ำกว่า 4 เดือนขึ้นไป (หากใครยังนึกภาพผ้าไหมยกทองไม่ออกก็ลองไปหาหนังของท่านมุ้ย เรื่องพระศรีสุริโยทัยมาดูน่ะครับ) นอกจากนั้น ยังมีผ้าอีกแบบหนึ่งที่ชาวกาสีสามารถทำได้อย่างน่าอัศจรรย์ ก็คือการทอผ้าซีทรูทำมือสมัยโบราณ ที่ผ้ามีลักษณะโปร่งใสบางเบา คือใส่แล้วเหมือนไม่ได้สวมอะไรเลย เห็นได้จากบทความของอาจารย์เพ็ญสุภา สุขคตะ ใจอินทร์คอลัมน์ ปริศนาโบราณคดี ในมติชนสุดสัปดาห์ ฉบับวันศุกร์ที่ 27 มกราคม พ.ศ. 2555 ปีที่ 32 ฉบับที่ 1641 หน้า 76 ได้มีความตอนหนึ่งที่กล่าวถึง ผ้ากาสีไว้ว่า
3.ลวดลายบนพื้นผ้า

นอกจากผ้ากาสีจะใช้วัตถุดิบและกรรมวิธีที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะของชาวกาสีแล้ว เหตุผลสำคัญอีกข้อหนึ่ง คือ ลวดลายบนผืนผ้าที่ส่งผลต่อความยากของการทออีก เรียกว่า หนึ่งลวดลายก็ต้องทอไปอีกแบบหนึ่ง เหมือนการวาดรูปที่แตกต่างกันลงบนผืนผ้า ฉะนั้น เมื่อกล่าวโดยรวมแล้ว คุณสมบัติของผ้ากาสี ที่เมื่อทอออกมาจึงมีลักษณะเนียนนุ่ม เบาสบาย แต่ในขณะเดียวกันก็สามารถที่กันลมหนาวได้เป็นอย่างดี เหตุฉะนั้นเอง ทำให้ผ้ากาสีขายดีเป็นเทน้ำเทท่าหัวกระไดไม่แห้งมาโดยตลอด อีกทั้งบันทึกทางประวัติศาสตร์ยังมีการกล่าวว่า มีการขนผ้าไหมกาสีใส่กองคาราวานเพื่อนำไปค้าขายที่เปอร์เซียอีกด้วย